مسعود بصیری/

در ادامه نگرش جدید ایران به منطقه و اتخاذ سیاست‌ همگرایی با همسایگان که از چندی پیش توسط دولت پیگیری می‌شود، محمدجواد ظریف پس از سفر به سوریه، دیروز برای دومین بار ظرف یک ماه گذشته وارد ترکیه شد و با مقامات این همسایه غربی کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد.

او در کنفرانس مشترک با همتای ترک خود ضمن خرسندی از انجام این‌گونه مسافرت‌ها گفت: معتقدیم که آمریکا نمی‌تواند روابط سایر کشورها را تحت کنترل خود داشته باشد. هیچ گاه یک کشور نمی‌تواند برای حفظ دیدگاه‌های برخی عناصر داخل آن کشور، منافع سایر کشورها را قربانی کند.

وی یادآور شد: شاید برای خیلی‌ها جالب توجه باشد که در سال گذشته روابط اقتصادی ایران با بسیاری از کشورها کاهش یافت، ولی فروش آمریکایی‌ها به ایران افزایش یافته است و این نشانگر سیاست منافقانه دولت آمریکاست.

مبادلات تجاری ایران و ترکیه از سال 2017 افزایش چشمگیری داشته و دو کشور توانسته‌اند با پشت سرگذاشتن برخی اختلافات در خصوص سوریه و عربستان، تراز تجاری خود را افزایش دهند. این روند پیش از آن و در پنج سال کاهش پیدا کرده بود که در دو سال اخیر دو کشور با نگاه به افق 35 میلیارد دلار مبادلات تجاری تصمیم به افزایش آن گرفته‌اند.

افزایش تمایلات تجاری

بیشترین سطح مبادلات تجاری دو کشور در سال 2012 بود که رقم آن از 21 میلیارد دلار عبور کرد، اما پس از آن این رقم به طور مرتب تا سال 2017 کاهش یافت و به کمتر از 10 میلیارد دلار در سال رسید.

اکنون دو کشور امیدوارند در کنار کاهش تنش‌های منطقه‌ای و نزدیک کردن نظرات سیاسی‌شان به یکدیگر که بخصوص پس از نشست آستانه و با افزایش ارتباط با کشور روسیه اتفاق افتاد، تراز تجاری خود را نیز بالاتر ببرند و شاید به همین دلیل است که وزیر صنعت، معدن و تجارت هم چندی پیش از افتتاح دفاتر تجاری ایران در چند کشور عمان، سوریه، عراق و ترکیه خبر داده بود.

دیروز هم چاووش اوغلو در کنفرانس مشترک با ظریف ضمن توجه به موضوع اقتصادی گفت: برای رسیدن به حجم تجارت 30 میلیارد دلاری تجاری بین دو کشور باید به همکاری ادامه دهیم. همان‌طور که برادر عزیزم جناب ظریف هم فرمودند، ما درباره سازوکارهای موجود مثل اینستکس و همچنین سازوکارهای جدید هم صحبت کردیم که چکار می‌توانیم بکنیم و چطور می‌توانیم موانع موجود بر سر راه تجارت را از بین ببریم.

اما بحث تجاری تنها موضوع میان دو کشور نیست، هرچند که در اولویت جدی قرار دارد. هر دو کشور به دلایل مختلف و در سطوح متفاوت در زمینه عملکرد آمریکا و سعودی دچار مشکل هستند. ترک‌ها بخصوص پس از کودتای نافرجام 2016، که آن‌ها عامل اصلی را مستقر در آمریکا می‌دانند، گرایش جدیدی به شرق و بویژه ایران و روسیه پیدا کرد و همچنین رودست خوردن آن‌ها از آمریکا در سوریه هم به آنان ثابت کرد که ایران می‌تواند دوست خوبی برای آن‌ها باشد؛ از این رو نشست‌های چندجانبه برای حل مشکل سوریه برگزار کردند و همان‌ها شرایط را برای بهبود اوضاع در سوریه و در روابط بین تهران و آنکارا بیش از پیش فراهم کرد.

نگاه به شرق

در دیدارهای دیروز مقامات دو کشور درباره ادامه نشست آستانه نیز صحبت کردند. ظریف در این خصوص به خبرنگاران گفت: جلسه آینده روند آستانه در روزهای آینده در شهر نورسلطان در قزاقستان برگزار خواهد شد و امیدواریم با همکاری دوستان ترکیه‌ای و روسیه‌ای خود و با مشارکت طرف‌های سوریه و سازمان ملل بتوانیم آن را یک مرحله به جلو ببریم.

رئیس دستگاه دیپلماسی درباره آمادگی‌های نظامی ترکیه در شرق فرات گفت: ما از نگرانی‌های دوستانمان در ترکیه نسبت به تهدیدها کاملاً مطلع هستیم و همواره به دوستان در منطقه اعلام کرده‌ایم بهترین راه برای حفظ امنیت همه کشورهای منطقه، استقرار ارتش سوریه در مرزها با ترکیه و اطمینان از عدم تعرض هرگونه حرکت تروریستی علیه دولت و مردم ترکیه از سمت سوریه است.

ظریف تصریح کرد: حتماً برای ما امنیت و آرامش مردم ترکیه بسیار مهم است و در این زمینه همکاری‌های خوبی با هم در بحث امنیتی داریم.

به این مسائل باید روابط نزدیک نظامی دو کشور را هم اضافه کرد که یکی از نقاط مهم آن دیدار مقامات ارشد نظامی دو کشور بود که بعدها به عملیات مشترک نیز منجر شد. حالا دو کشور بخوبی می‌دانند که حضور آمریکا در روابط میان دو کشور تأثیر منفی خواهد داشت. ناگفته نماند که دولت ترکیه در انتخابات اخیر هم کاملاً متوجه تمایل کشورهایی مثل امارات، تونس جنوبی و عربستان به احزاب رقیب حزب عدالت و توسعه شد و به همین دلیل تلاش می‌کند راه تازه‌ای برای مراودات سیاسی و اقتصادی با شرق باز کند، چون در این سال‌ها ارتباطات غربی آن‌ها را از خیانت آمریکایی‌ها در امان نداشت.